Alergia na białka mleka krowiego i nietolerancja laktozy

Wstęp

Wynika to z faktu karmienia dzieci mlekiem krowim, które zawiera około 20 białek, mogących być przyczyną nadwrażliwości. Najczęściej są to alergeny główne wywodzące się
z frakcji serwatki i kazeiny. Alergia na mleko krowie dotyczy 2-3% niemowląt.
W większości przypadków ulega samoistnemu wyleczeniu. Szybciej tolerancja mleka pojawia się w przypadku alergii IgE niezależnej niż w przypadki IgE-zależnej. Częstość występowania tej  alergii oraz niejednokrotnie nietypowe, poważne objawy powodują, że badacze poszukują czynników ryzyka alergii i sposobów zapobiegania jej wystąpieniu.

Również objawy nietolerancji pokarmów mlecznych są powszechnym problemem. Szacuje się, że w Polsce dotyczy to nawet 37% społeczeństwa. Przyczyną może być niedobór laktazy – enzymu znajdującego się w jelicie cienkim, odpowiedzialnego za trawienie cukru zwanego laktozą, która jest podstawowym składnikiem mleka oraz produktów mlecznych. Laktoza jest również obecna w wielu produktach spożywczych, gdzie dodaje się ją w celu poprawy właściwości smakowych lub estetycznych. Niedobór tego enzymu może wynikać np. z zakażeń wirusowych i bakteryjnych, celiakii, choroby Leśniowskiego-Crohna. Najczęściej jednak hipolaktazja ma podłoże genetyczne. Objawy są identyczne, niezależnie od przyczyn choroby.

Układ immunologiczny człowieka ma za zadanie chronić nas przed czynnikami zewnętrznymi, które nieustannie nękają organizm. Złożoność mechanizmów odpornościowych i powiązanie z innymi układami sprawia, że prawidłowa funkcja mechanizmów odpornościowych zależy od uwarunkowań genetycznych, wieku, kondycji zdrowotnej, aktywności fizycznej, stresu oraz diety. Na czynność układu immunologicznego ma również wpływ niedożywienie oraz otyłość, które w znacznym stopniu zaburzają podstawowe funkcje obronne mechanizmów odpornościowych.

Sposób żywienia i stan odżywienia organizmu ma ważny wpływ, oprócz wielu innych czynników, na aktywność układu immunologicznego. Składniki pokarmowe obdarzone komponentą immunologiczną to: kwasy tłuszczowe z rodziny −3 i −6, karotenoidy, witaminy A, D, E, C oraz cynk, selen i żelazo. Uważa się, że kwasy tłuszczowe rodziny −6, mające wpływ na metabolizm lipidowych mediatorów zapalenia działają prozapalnie. Przeciwny wpływ wywierają kwasy tłuszczowe rodziny −3, ponieważ blokują syntezę zarówno lipidowych, jak i peptydowych mediatorów reakcji zapalnej. Ukierunkowanie odpowiedzi immunologicznej za pomocą odpowiednio skomponowanej diety może okazać się skuteczną metodą nie tylko zapobiegania, ale także wspomagania leczenia chorób o podłożu immunologicznym.

   Alergia pokarmowa

Prawidłową odpowiedzią układu immunologicznego na spożywane pokarmy jest tolerancja. Niepożądana reakcja układu immunologicznego po spożyciu pokarmu tolerowanego przez osobę zdrową nazywana jest nadwrażliwością pokarmową.

Alergia pokarmowa jest więc nieprawi­dłową reakcją układu odpornościowego organizmu na spożywane pokarmy lub na substancje dodawane do żywności. Alergenami mogą być spożywane przez nas pokarmy lub składniki dodawane do tych pokarmów. Powodują one występowanie różnych objawów klinicznych w sposób powtarzalny i odtwarzalny tzn. że po każdorazowym spożyciu tego pokarmu zawsze wystąpi taka sama reakcja alergiczna.

Alergia pokarmowa jest więc bardzo niepożądan­ą reakcją organizmu na spożywane pokarmy, które powinny mu dostarczać odpowiednich składników do prawidłowego funkcjonowania. W związku z tym Eu­ropejska Akademia Alergologii i Immunologii Kli­nicznej (EAACI) w 1995 r. podzieliła reakcje na alergie pokarmowe na toksycz­ne i nietoksyczne. Reakcje toksyczne czyli takie, których objawy  kliniczne występujące po spożyciu pokarmu można przewidzieć oraz  ich nasilenie jest proporcjonalne do ilości spożytego pokarmu. Definicja ta jest równoważna z definicją za­trucia pokarmowego. Reakcje nietoksyczne natomiast można podzielić na:

• alergię pokarmową, w której reakcje alergiczne organizmu i objawy kliniczne związane są z układem immunologicznym i obecnymi w organizmie swoistymi przeciwciałami,
• nietolerancję pokarmową, której objawy nie są związane z mechanizma­mi immunologicznymi, należą do nich wro­dzone i nabyte zaburzenia enzymatyczne w jelicie cienkim tj. niska aktywność enzymów jelita cienkie­go, która powoduje, że niestrawione cukry ulegają fermen­tacji w jelicie grubym, przez co dochodzi do wzdęć i bólu brzucha oraz często także do biegunki.

Odczyn alergiczny ma bardzo skomplikowany mechanizm powstawania. Po pierwszym spożyciu danego pokarmu lub jego składnika nie wystąpi objaw alergiczny. Dochodzi wtedy do uczulenia organizmu, czyli do wytworzenia przez organizm swoistych przeciwciał, immunoglobulin zwłaszcza klasy E lub uczulonych limfocytów. Dopiero po drugim spożyciu tego pokarmu następuje odpowiedź układu immunologicznego i dochodzi do wystąpienia objawów klinicznych. Reakcja alergiczna może mieć charakter wczesny lub późny.

Odpowiedź wczesna czyli natychmiastowa (typ I aler­gii). Objawy alergii występują szybko, w cią­gu kilku – kilkunastu minut po kontakcie z alergenem. Są to tak zwane reakcje IgE-zależne, za które odpowiadają przeciwciała IgE. Ten typ alergii rozpoznajemy po ostrych reakcjach alergicznych takich jak: pokrzywka, obrzęk naczynioruchowy, nudności, wy­mioty, biegunka, bóle brzucha, zespół alergii jamy ust­nej, katar, anafilaksja. Objawy te ustępują zwykle po 1-3 go­dzinach. Część bardziej uczulonych pacjentów i pacjenci narażeni na większe dawki alergenu zgłaszają występowanie drugiej fazy reakcji alergicznej typu natychmia­stowego. Ma ona również charakter IgE-zależny. Objawy tej fazy osią­gają maksimum po około 6-8 godzinach od momentu kontaktu z antygenem, a ustępują po około 12-24 godzinach. Objawy tej fazy alergii dotyczą najczęściej: skóry (obrzęk skóry o typie nacieku), błony śluzowej nosa (obrzęk) lub oskrzeli (duszność bronchospastyczna).

Odpowiedź późna czyli komórkowa (typ IV alergii). Jest reakcją IgE-niezależną, w której mechanizmie podstawowe znaczenie mają lim­focyty T. W wyniku tej reakcji dochodzi do rozwoju zapa­lenia alergicznego o stanie podostrym lub prze­wlekłym. Najczęściej występują one w obrębie przewodu pokarmowego i są to: zapalenie jelita grubego, zapalenie odbytnicy, enteropatia. W przebiegu reakcji późnej objawy występują po kilkunastu godzinach od ekspozycji na antygen, a apogeum objawów następuje po 24-48 godzinach od spożycia pokarmu, stąd często nie kojarzy się ich wystąpienia ze spożytym pożywieniem.

W ostatnich latach obserwuje się wzrost zachorowań  na alergie pokarmowe, zarówno wśród dzieci jak i wśród dorosłych. Przyczyn takiej sytuacji należy szukać wśród czynników genetycznych i środowiskowych. Predyspozy­cja genetyczna związana jest z występowaniem chorób alergicznych w rodzinie pacjenta i jest bezpośrednio związane z obecnością reakcji alergicznych IgE-zależnych oraz zaburzonym stosunkiem limfo­cytów (Tn/Ts). Ryzyko rozwoju alergii u dzieci zdrowych rodziców waha się od 5% do 15%, a w przypadku, gdy jedno z rodziców jest chore wzrasta do 40%, zaś gdy oboje rodzice są chorzy sięga nawet 60-80%.

Wśród czynników środowiskowych mających wpływ na rozwój alergii należy wymienić np. ekspozycję na alergeny pokarmowe czyli złe nawyki żywie­niowe, dokarmianie niemowląt sztucznymi mieszankami mlecznymi, rezygnacja z karmienia piersią, zbyt wczesne wprowadzanie w diecie niemowląt stałych pokarmów oraz nieodpowiednie karmienie kobiet w ciąży i podczas laktacji, również bierne palenie. Wśród przyczyn alergii coraz częściej wymienia się tzw. hi­potezę higieniczną. Według tej hipotezy zła odpowiedź immunologiczna organizmu spowodowana jest zbyt małą liczbą zakażeń bakteryjnych oraz kontakt z produktami bakterii czyli endotoksynami w okresie wczesnego dzieciństwa. Dzieci z rodzin wielodzietnych o niskim standardzie społecznym rzadziej chorują na choroby alergiczne niż mieszkańcy krajów wysokorozwiniętych, którzy przebywają w klimatyzowanych pomieszczeniach i stosują żywność wysokoprzetworzoną. Ten fakt przemawia za potwierdzeniem tej hipotezy.

Obecnie na choroby alergiczne mogą zachorować ludzie w każdym wieku. Przede wszystkim zależy to od tego jak długo i często dany alergen oddziaływał na przewód pokar­mowy. Najczęstszymi alergenami pokarmowymi, od­powiedzialnymi za około 90% wszystkich alergii po­karmowych, są białka:

• u dzieci – mleko krowie, jaja, soja, orzechy ziemne, orzechy laskowe, ryby i skorupiaki;
• u doro­słych – orzechy ziemne, laskowe, skorupiaki, ryby, jaja.

Objawy alergii pokarmowej są bardzo zróżnicowane. Mogą wy­stępować w obrębie jednego narządu lub dotyczyć kil­ku narządów jednocześnie. Można wyróżnić następujące rodzaje objawów klinicznych:

• reakcje skórne: pokrzywka (obrzęk naczynioruchowy), atopowe zapalenie skóry, grudzik uczule­niowy, inne zmiany z towarzyszącym świądem, su­chość skóry,
• reakcje z układu oddechowego: utrzymujący się katar lub stale zatkany nos, nawracające infekcje górnych i dolnych dróg oddechowych, zapalenia uszu, obrzęk krtani, astma,
• reakcje z układu pokarmowego: kolka brzuszna, wymioty i biegunka, brak apetytu, nieprawidłowe stolce (biegunki, zaparcia), bóle brzucha, nudności, nieprawidłowe przyrosty masy ciała,
• reakcje neurologiczne: ciągłe rozdrażnienie, nad­mierna ruchliwość, zaburzenia snu, migrena, bóle głowy,
• reakcje uogólnione: wstrząs anafilaktyczny. Najczęściej występującą reakcją alergiczną w przy­padku alergii pokarmowej, zwłaszcza u dzieci, jest re­akcja alergiczna typu natychmiastowego (występująca w około 50% przypadków), następnie reakcja alergicz­na typu cytotoksycznego (około 20%), w pozostałych przypadkach występuje reakcja alergiczna typu kom­pleksów immunologicznych.

Czasami pojawiają się też reakcje mieszane.

 Nadwrażliwość pokarmowa

Nadwrażliwość pokarmowa jest to IgE-niezależna alergia Typu III,  związana z produkcją przeciwciał w klasie IgG. W związku z tym nazywana jest alergią pokarmową IgG-zależną. Dotyka ona około 45% populacji USA i Europy, dwukrotnie częściej występując u kobiet niż u mężczyzn. Jest to nieinfekcyjna reakcja prozapalna, która może zostać wywołana pokarmem lub jego składnikiem, powodując przewlekle dolegliwości. W reakcji tej nie biorą udziału przeciwciała IgE, które są odpowiedzialne za reakcję alergiczną typu I. Rola swoistych przeciwciał IgG jest dobrze zbadana u chorych na celiakię, gdzie występuje opóźniona reakcja IgG-zależna na gluten. Podobną rolę mogą odgrywać swoiste przeciwciała IgG u pacjentów z zespołem jelita nadwrażliwego, atopowym zapaleniem skóry, astmą oskrzelową i innymi jednostkami chorobowymi.

Proces powstawania reakcji zapalnej jest dużo bardziej skomplikowany niż
w przypadku  alergii pokarmowej IgE zależnej. Zaangażowane są w nim różne rodzaje leukocytów, mechanizmy wyzwalające oraz szeroka gama prozapalnych i probólowych mediatorów. Uwolnione mediatory wywołują różnorodne kliniczne i subkliniczne objawy.

Mechanizm rozwoju nadwrażliwości pokarmowej IgG-zależnej, może wynikać również ze zwiększonej przepuszczalności bariery jelitowej. Każdy wzrost przepuszczalności błony śluzowej jelita może powodować zwiększenie stopnia wchłaniania niestrawionych białek, a w konsekwencji podwyższenie obciążenia antygenowego układu immunologicznego jelita. Obserwowany będzie w następstwie wzrost stężenia swoistych przeciwciał IgG, nawet w przypadku fizjologicznej odpowiedzi ze strony układu immunologicznego jelita.

Schorzenia i dolegliwości, w których nadwrażliwość na pokarmy może być pierwotną lub wtórną przyczyną.

 

Alergia na białka mleka krowiego ABMK

Mleko jest to wydzielina gruczołów mlekowych samic ssaków, w czasie laktacji, służąca do karmienia potomstwa, od narodzin do czasu uzyskania przez nie zdolności samodzielnego spożywania pokarmów. Najbardziej rozpowszechnione jest mleko krowie, ale w innych kulturach spożywa się mleko kóz, owiec,  klaczy i wielbłądów. Pierwszym i podstawowym pokarmem dla człowieka jest i powinno być mleko matki.

Pierwsze mleko matki, występujące zaraz po porodzie nazywa się siara (młodziwo, łac. colostrum). Jest ono niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu małego człowieka ze względu na jego skład, w który wchodzi 250 naturalnych związków chemicznych, t.j. hormony, enzymy, poliamidy, pochodne kwasów nukleinowych, pochodne aminokwasów i inne. Ponadto zawiera immunoglobuliny, laktoperoksydazę, laktoferynę, lizozym i leukocyty.

W jego skład wchodzą również dobrze przyswajalne i o dużej koncentracji czynniki wzrostu oraz witaminy i związki mineralne.

Siara zawiera bardzo wysoki poziom przeciwciał IgA. Ma to ogromne znaczenie gdyż układ immunologiczny noworodka jest jeszcze niedojrzały. Część przeciwciał zostaje wchłonięta a reszta tworzy tzw. płaszcz odpornościowy na powierzchni układu pokarmowego chroniąc go przed patogenami. Prostaglandyny obecne w siarze działają jako ochrona żołądka
i innych organów.

Jeśli chodzi składniki odżywcze to siara zawiera więcej białka i mniej tłuszczu niż mleko właściwe. Mniej cukrów a więcej cholesterolu i wody.

Jednym z najczęściej uczulających pokarmów jest mleko krowie. zawiera ono około 20-30 białek, które powodują reakcje alergiczne organizmu. Największe podobieństwo biologiczne
i immunologiczne występuje między białkami mleka krowiego, koziego i owczego. W rozwoju alergii pokarmowej biorą udział dwie frakcje mleka krowiego: kazeinę i białka serwatkowe. Białka kazeinowe dzielą się na frakcje (najważniejsze z nich to α-kazeina , ß-kazeina, κ),
z których najczęściej uczulają frakcje α (100%), najmniej κ(91,7%). Białka serwatkowe to: α-laktoglobulina (ALA), ß-laktoglobulina (BLG), albumina surowicy bydlęcej – BSA, immunoglobuliny bydlęce oraz laktoferyna bydlęca – LF. Najsilniejszym alergenem serwatki jest ß-laktoglobulina, występuje ona w mleku wielu ssaków (brak jej w mleku kobiecym) a 13-76% chorych prezentuje objawy na ten alergen. Mleko ludzkie a także mleko większości ssaków, m.in. kozie, owcze ma skład oraz właściwości podobne do mleka kro­wiego. Najważniejsza różnica pomiędzy mlekiem ludzkim a krowim polega na tym, że  mleko matki nie zawiera β -laktoglobuliny oraz ma inny stosunek białek serwatkowych do kazeiny (60:40 w mleku kobiety i 20:80  w mleku krowim) .

Kolejnym alergenem jest α-laktoglobulina, procent uczulonych na to białko pacjentów waha się od 0 do 80% (w zależności od prezentowanych wyników badań).

Najważniejszym białkiem w mleku krowim jest kazeina, która stanowi ¾ wszystkich białek tam występujących. Jej rola polega na syntetyzowaniu hemoglobiny i osocza krwi, jest również konieczna do budowy silnego kośćca cielęcia. Kazeina, pochodząca z krowiego mleka, nie jest trawiona przez delikatny przewód pokarmowy niemowlęcia ani przez dorosłego człowieka i dlatego jest przyczyną alergii, stanów zapalnych i wielu innych chorób przewlekłych.

ß -kazeina, pomaga w przyswajaniu wapnia i cynku. κ -kazeina wpływa m.in. na obniżenie aktywności bakterii Helicobacter pylori, którą można zarazić się już we wczesnym niemowlęctwie. Prawdopodobnie pobudza też aktywność przeciwciał IgA odpowiadających przede wszystkim za ochronę błon śluzowych. Zabezpiecza też śluzówkę jelit i pomaga we wzroście „dobrych” bakterii jelitowych.

Mleko ludzkie również zawiera kazeinę. Jednak podstawowym białkiem mleka ludzkiego w przeciwieństwie do mleka krowiego są laktoalbuminy. Inne niż w mleku krowim są też frakcje kazeiny. Mleko kobiece zawiera przede wszystkim ß -kazeinę oraz κ -kazeinę. Inne są również ich proporcje.

Po spożyciu mleka matki w żołądku niemowlęcia kazeina tworzy skrzep, który jest podatny na działanie jego enzymów trawiennych. Z kolei  kazeinę z mleka krowiego organizm ludzki trawi tylko w niewielkim stopniu. Jest to spowodowane faktem, że cząsteczki kazeiny krowiej są 20 razy większe niż ludzkiej. Mleko kobiece zawiera 1,2% białka, a w mleku krowim jest go 3 razy więcej, samej kazeiny natomiast znajdziemy w krowim mleku od 4 do 6 razy więcej. Stąd też kazeina  bardzo obciąża układ pokarmowy noworodka. Może to powodować różne objawy jelitowe u dziecka, nawet bolesne.  Nie tylko w sytuacji, gdy sam nie jest karmiony odżywkami na bazie krowiego mleka, ale nawet jeśli jest karmiony piersią, a mama odżywia się zgodnie z wielowiekową tradycją nabiałem.

Ponadto  obserwuje się także alergię krzyżową między kazeiną, a białkami soi, co tłumaczy dlaczego substytucja mleka krowiego mlekiem sojowym u dzieci nie przynosi korzystnych rezultatów .

Objawy kliniczne ABMK przebiegają najczęściej jako reakcja natychmiastowa IgE-zależna (typ I) lub jako reakcja opóźniona (typ IV). W wyniku obserwacji dzieci chorujących na alergię ABMK stwierdza się, że większość dzieci nabywa tolerancję na ABMK w pierwszych latach życia. Proces ten przebiega szybciej u dzieci z nadwrażliwością pokarmową wywołaną w mechanizmie IgE niezależnym.

W wielu krajach w tym także i Polsce obserwuje się coraz większy wzrost  występowania postaci skórnych alergii, w tym ciężkiego atopowego zapalenia skóry, przy jednoczesnym spadku enteropatii przebiegającej z biegunkami i niedożywieniem dzieci.

Objawy kliniczne ABMK mogą przyjmować postać łagodną/umiarkowaną oraz postać ciężką. Zmiany skórne najczęściej znajdują się w okolicach uszu i na policzkach, w zgięciach kola­nowych i łokciowych, a także w okolicach nadgarstka.

Objawy kliniczne ABMK ujawniają się najczęściej w obrębie przewodu pokarmowego, skóry lub układu oddechowego, a u wielu dzieci manifestacja kliniczna może być wielonarządowa.

Każda część układu pokarmowego może dawać objawy kliniczne na skutek ABMK. Najbardziej charakterystyczne to: wymioty, biegunka, bóle brzucha. Wymioty mogą występować w postaci chlustającej charakterystycznej dla przerostowego zwężenia odźwiernika. Ból brzucha często ma charakter kolkowy, występuje również niepokój oraz zaburzenia snu. Równie częstym objawem jest biegunka  i luźne stolce, które mogą zawierać domieszkę śluzu lub krwi.

Rozpoznanie alergii na białka mleka krowiego jest bardzo trudne i opiera się głównie na wywiadzie chorobowym i żywieniowym. Dlatego bardzo ważna jest znajomość charakterystycznych objawów ABMK. Ponadto należy zaobserwować z jakimi produktami  spożywczymi chory ma kontakt i jakie objawy po nich występują. Jest to istotne w celu zidentyfikowania alergenów, z którymi chory styka się najczęściej. Zgromadzo­ne informacje powinny również dotyczyć obciążenia rodzinnego chorobami alergicznymi. Badania alergologiczne tj. testy skórne, oznaczanie swoistych IgE są w przypadku ABMK  jedynie badaniami pomocniczymi .

Podsumowując w celu uniknięcia alergii noworodki należy karmić piersią. Nie należy wprowadzać do diety dziecka mleka krowiego, które jest najbardziej alergizujące. W przypadku stwierdzonej ABMK jedyną alternatywą dla mleka krowiego jest mleko klaczy lub wielbłądzicy, gdyż jest najbardziej zbliżone do mleka ludzkiego pod względem zawartości podstawowych składników. Ponadto nie stwierdzono reakcji krzyżowych przy alergii na mleko krowie z mlekiem klaczy i wielbłądzicy.

Mleko klaczy różni się od mleka krowiego nie tylko mniejszą zawartością białka, lecz także odmienną ilością kazeiny i białek serwatkowych. W mleku klaczy zawartość kazeiny wynosi poniżej 50%, przez co uznaje się je za mleko typu albuminowego, mleko krowie natomiast jest mlekiem typu kazeinowego.

Mleko wielbłądzie jest bogate w białka o właściwościach bakteriostatycznych. Jego skład znacznie różni się od mleka krów. Wyróżnia je wysokie stężenie niacyny
i witaminy C, wysoka zawartość wody oraz niska tłuszczu. Mleko to jest bogate
w żelazo, nienasycone kwasy tłuszczowe i witaminy z grupy B. Jest ono również źródłem witaminy D oraz składników mineralnych, takich jak Na+ oraz K+ .

Dieta w alergii pokarmowej lub nietolerancji

Leczenie alergii pokarmowej opiera się na stosowaniu odpowiedniej diety eliminacyjnej. Według definicji polega ona na stałym lub okresowym wyłączeniu z jadłospisu produktu lub grupy produk­tów podejrzanych o wywoływanie reakcji alergicz­nej. W przypadku ABMK leczenie polega na wykluczeniu z diety mleka i jego przetworów oraz innych produktów mogących zawierać nawet śladowe jego ilości.

Leczenie alergii pokarmowej za pomocą diety eliminacyjnej ma na celu:

• wyleczenie stanów zapalnych w obrębie przewodu pokarmowego powstałych w wyniku reakcji alergiczno-immunologicznej
• zmniejszenie możliwości wystąpienia reakcji pseudoalergicznych,
• zmniejszenie przepuszczalności bariery śluzówkowej dla trofoalergenów,
• ochronę błony śluzowej przewodu pokarmowego i poprawy czynności absorpcyjno-trawiennej,
• nabywanie z czasem tolerancji dla aktualnie szko­dliwych pokarmów.

Po dłuższym okresie eliminowania aler­genów z diety może się zdarzyć, że  układ immunologiczny zacznie je tolerować nie powodując przy tym reakcji alergicznej. Wówczas można włączyć do jadłospisu chorego nie­wielkie ilości produktów, które wcześniej zostały z niej wyeliminowane. Obserwując jednak dokładnie czy nie wystąpią objawy kliniczne alergii. Prawidłowo ustalona dieta eliminacyjna nie powin­na stanowić zagrożenia dla zdrowia chorego, nawet w przypadku, gdy stosowanie diety trwa kilka lat lub całe życie.

Wyeliminowanie z diety składnika, który powoduje alergie ma na celu wyciszenie objawów alergii lub nietolerancji. Z drugiej jednak strony wyklucza z die­ty źródło cennych składników odżywczych. Niesie to za sobą ryzyko  niedożywienia organizmu lub nawet zagrożenia zdrowia. Kwestia ta powinna być szczególnie ważna zwłaszcza u tych pacjentów, z których jadłospisu usuwa się produkty stanowiące podstawę codziennej diety np. mleko i jego przetwory. Pacjent taki powinien konsultować się z dietetykiem, który pomoże mu skompono­wać dietę odpowiadającą normom żywieniowym. Czasami konieczna jest suplementacja diety w celu wyrównania ewentualnych niedoborów składników odżywczych oraz mikro i makro elementów. Każdy preparat oraz dawkę należy skonsultować z lekarzem.

 

Podsumowanie

Mleko i jego przetwory mogą powodować reakcje alergiczne organizmu oraz nietolerancje niosące za sobą nieprzyjemne i powodujące dyskomfort różne reakcje  organizmu. Podstawowym czynnikiem leczniczym jest wycofanie tych produktów z diety czyli zastosowanie diety eliminacyjnej. Jednym z ważniejszych dokonań w historii immunologii żywieniowej było poznanie roli wita­min w funkcjonowaniu układu odpornościowego organizmu. Z kolei wycofanie mleka i jego przetworów z diety jako podstawowych źródeł białka niesie za sobą ryzyko niedożywienia oraz niedoborów podstawowych składników odżywczych jak i witamin oraz mikroelementów. Ważna jest zatem współpraca osób z ABMK i nietolerancją laktozy z lekarzem i dietetykiem, który ułoży plan żywieniowy mający na celu wyrównanie ewentualnych niedoborów, jak również zaproponuje odpowiednią suplementację diety. Tylko racjonalny i zróżnicowany sposób żywienia pozwoli sprawnie funkcjonowanie naszemu organizmowi. Ponadto obecny stan wiedzy pozwala stwier­dzić, że witaminy oraz makro- i mikroelementy mogą regulować rozwój i funkcjonowanie różnych komórek układu immunologicznego, a modulowa­nie odpowiedzi immunologicznej przez te składni­ki diety może okazać się skuteczną metodą w zmniejszaniu ryzyka zachorowania i/lub lecze­nia niektórych chorób.

Współpraca: mgr Edyta Strasburger-Chmielewska

Użyte zdjęcie pochodzi z: Kuchnia zdjęcie utworzone przez freepik – pl.freepik.com