Kofeina!!!

Kofeina jest metabolizowana w wątrobie przez system oksydazy cytochromowej do trzech dimetyloksantyn. Każda z nich ma swój własny wpływ na funkcjonowanie organizmu.

1,3,7 trimetyloksantyna czyli kofeina jest jedną z najpopularniejszych substancji ergogenicznych na świecie. W zależności od źródła nazywa na jest teina (gdy źródłem jest herbata), guaranina (gdy podchodzi z guarany) i mateina (gdy pochodzi z yerba mate). Naturalnie występuje ona w żywności lub komercyjnie w formie monopreparaów oraz jako składnik adiuwantowy (dodatkowy, wzmacniający działanie innych substancji). Naturalnymi źródłami kofeiny są: kakaowiec (Coffea), yerba mate, guarana oraz zielona herbata. Owa substancja jest metabolizowana w wątrobie, gdzie odbywa się jej biotransformacja przy udziale podrodziny enzymów cytochromu P450[1].

Kofeina jest metabolizowana w wątrobie przez system oksydazy cytochromowej do trzech dimetyloksantyn. Każda z nich ma swój własny wpływ na funkcjonowanie organizmu:

Paraksantyny (84%) – zwiększa lipolizę, prowadzącej do podniesienia poziomu glicerolu i wolnych kwasów tłuszczowych we krwi,
Teobrominy (12%) – rozszerza naczynia krwionośne i zwiększa obojętność moczu. Teobromina jest głównym alkaloidem zawartym w kakao, a przez to również w czekoladzie,
Teofiliny (4%) – rozkurcza mięśniówkę gładką oskrzeli. Teofilina stosowana jest do leczenia astmy, przy czym dawka terapeutyczna wielokrotnie przewyższa ilość tego związku otrzymaną przez rozkład kofeiny[2].

Do krwiobiegu kofeina dostaje się po ~15-45 minutach od spożycia, osiągając optymalny poziom po ~ 1 godzinie. Po upływie 3-6 godzin jej poziom zmniejsza się o ~50 -75% w odniesieniu do wartości początkowych[3].

Kofeina zawiera liczne związki fitochemiczne, w tym polifenole. Badania wskazują, że polifenole są kardioochronne, oznacza to, iż działają dobrze na układ krwionośny. Działają także przeciwutleniająco, przeciwzapalnie, rozszerzają naczynia krwionośne i poprawiają procesy metaboliczne[4].

Należy podkreślić, że kofeina działa stymulująco na ośrodkowy układ nerwowy (OUN). Głównym mechanizmem działania kofeiny jest nieselektywne blokowanie receptorów adenozynowych. Prowadzi to m. in. do zwiększenia percepcji bólu, zmniejszenia uczucia senności, zwiększenia pobudzenia O.U.N, działania neuromodulującego czy zwiększenia spontanicznej aktywności lokomotorycznej. W wyniku suplementacji występują pewne reakcje fizjologiczne: zwiększenie częstości skurczów serca, poziomu katecholamin i mleczanu we krwi, zwiększenie wolnych kwasów tłuszczowych i glicerolu we krwi[5].

Rekomendowana dawka kofeiny najczęściej wynosi ~3-6 mg/KB m.c (~30-60 min. przed wysiłkiem). Suplementacja kofeiny dla osób, którzy na co dzień nie spożywają jej zaleca się suplementację jednorazową w umiarkowanych ilościach (˂180 mg). Zbyt duże dawki u niektórych osób mogą powodować działania niepożądane i wywoływać skutki uboczne tj: bradykardia, wzrost ciśnienia tętniczego, podenerwowanie, niepokój, problemy żołądkowo – jelitowe, problemy ze snem[6].

Kofeinę stosuje się w wysiłkach trwających od 1 do 8 minut czyli pływnie, wioślarstwo, kolarstwo torowe, biegi na dystansach od 800 do 1500 m, inne konkurencje lekkoatletyczne. Wpływ ma także na sporty o zmiennej intensywności (zespołowe gry sportowe, sporty walki) oraz w wysiłkach o charakterze wytrzymałościowym np.: maraton, narciarstwo biegowe, triatlon, wyścigi kolarskie i sportach wymagających zręczności i precyzji np. strzelanie i łucznictwo[7].

W sprzedaży dostępna jest również w formie kapsułek, dodawana do napojów energetycznych i sportowych oraz gum do żucia, aerozoli, żeli, batonów węglowodanowych czy tzw. „przedtreningówek”.

Urząd ds. Żywności i Leków uznał kofeinę za substancję bezpieczną dla zdrowia. Natomiast raport Komitetu Doradczego ds. wytycznych dotyczących żywności w 2005 roku określił, że istnieją ograniczone dowody na to, że spożycie kofeiny w wysokich dawkach jest niebezpieczne dla zdrowia w grupie dorosłych i dzieci[8].

Dawkę dla dorosłych określono na poziomie 400 mg/dobę, dla dzieci takie dawki nie istnieją.

Należy jednak zwrócić uwagę na drobne skutki uboczne przedawkowania kofeiny. Przy przedawkowaniu powyżej 0,5g powoduje silne pobudzenie psychoruchowe, przyspieszenie i niemiarowość serca, bardzo silne zwiększenie diurezy, nudności, wymioty i osłabienie. Dawka śmiertelna dla dorosłego człowieka wynosi ok. 10 gramów, śmierć następuje zazwyczaj w wyniku migotania komór serca. Prawdziwe zatrucie kofeiną zdarza się jednak rzadkie[9].

Najczęstszym sposobem przyjmowania kofeiny jest picie kawy.

Picie kawy ma wpływ na zmniejszenie ryzyka wystąpienia cukrzycy typu 2. zawarty w kawie kwas chlorogenowy chroni komórki przed uszkodzeniem oksydacyjnym i może oznaczać ochronny wypływ przeciw chorobom serca i cukrzycy typu 2. Ma także wpływ na brak wystąpienia kamieni żółciowych.

Obecne badania dowodzą, że spożycie trzech filiżanek kawy dziennie znacznie zmniejsza ryzyko raka odbytnicy.

Istnieją dwie odmiany kawy:

Robusta- Słabsza od arabki o gorzkim i ostrym smaku.
Arabika- jest to najlepsza odmiana kawy[10].

Kawę kupujemy tylko ziarnistą. Zawrze mielimy tylko tyle ziaren ile nam trzeba do zaparzenia kawy[11].

Kawę należy zaparzać w odpowiedni sposób. Za smak i zapach odpowiadają związki ze zmielonych ziaren kawy. Zaparzenie kawy skupia się na kilku rzeczach:

Świeżości kawy – smak i aromat kawy pogarsza się od chwili zakończenia procesu palenia ziaren. Jest to proces powolny. Proces przyspiesza jeśli kawa jest zmielona i w tej postaci przechowywana. Aby zachować świeżość kawy czy to zmielonej czy też ziarnistej najlepiej przechowywać ją w lodówce.
Stosunku kawy do wody – normalny stosunek to 1,2 lub 3 łyżeczki kawy na każde 180-200ml wody.
Jakości wody – kawa to w 98% to woda, rodzaj w której ją parzymy ma wpływ na smak. Woda powinna być zimna.
Temperatury – między 88 a 93ºC.
Czasu zaparzenia – średnio wynosi 5 minut, zależnie od stopnia zmielenia ziaren. Najwyższy stopień zmielenia 1-2 minut, wysoki 2-3, a średni to 2-4 minut, niski 4-6 minut, bardzo niski 6-8 minut.
Czasu odczekania po zaparzeniu – po zaparzeniu najlepiej odczekać 3-5 minut. Najlepsza temperatura do picia kawy wynosi 80 a 88ºC[12].

Gdy kupujemy kawę zmieloną należy ją wypić w ciągu siedmiu dni od otwarcia opakowania.

Podsumowując, należy stwierdzić, iż kofeina nie jest zła, a wręcz przeciwnie. Działa na różne poszczególnie części naszego organizmu. Możemy sobie pozwolić, na filiżankę kawy do polepszenia naszego samopoczucia.

BIBLIOGRAFIA